Những bất cập của Điều 19 Bộ luật hình sự 2015

Tại Khoản 3 Điều 19 Bộ luật hình sự 2015 có quy định người bảo chữa phải chịu trách nhiêm hình sự nếu không tố giác người mình bảo chữa với tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác.

Điều 19. Không tố giác tội phạm

1. Người nào biết rõ tội phạm đang được chuẩn bị, đang được thực hiện hoặc đã được thực hiện mà không tố giác, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội không tố giác tội phạm trong những trường hợp quy định tại Điều 389 của Bộ luật này.

2. Người không tố giác là ông, bà, cha, mẹ, con, cháu, anh chị em ruột, vợ hoặc chồng của người phạm tội không phải chịu trách nhiệm theo quy định tại khoản 1 Điều này, trừ trường hợp không tố giác các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng khác quy định tại Điều 389 của Bộ luật này.

3. Người bào chữa không phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp không tố giác tội phạm do chính người mà mình bào chữa đã thực hiện hoặc đã tham gia thực hiện mà người bào chữa biết được khi thực hiện nhiệm vụ bào chữa, trừ trường hợp không tố giác các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác quy định tại Điều 389 của Bộ luật này.

>>> Những quy định pháp luật mâu thuẫn với Khoản 3 Điều 19 BLHS 2015

Quy định này có rất nhiều bất cập và được Chủ tịch liên đoàn Luật sư Việt Nam, LS Đỗ Ngọc Thịnh cũng như các LS Trương Trọng Nghĩa, Nguyễn Văn Chiến chỉ ra. Bao gồm như sau:

– Tại Điều 19, chỉ đưa ra khái niệm “người bào chữa”, khái nhiệm này đánh đồng người bào chữa là LS và người bào chữa không phải là luật sư. Trong khi Luật sư chịu nhiều ràng buộc như Điều lệ của LĐLS, quy tắc đạo đức nghề nghiệp, Luật luật sư… trong khi người bào chữa không phải là luật sư thì không chịu nhiều sự điều chỉnh như vậy.

– Luật sư đi tố giác thân chủ là trái với nguyên tắc suy đoán vô tội. Theo Hiến pháp và Bộ luật tố tụng hình sự thì bị can, bị cáo không phải khai báo những điều bất lợi dành cho mình, đó là nhiệm vụ của cơ quan công tố. Nếu buộc LS phải đi tố giác thân chủ thì đã góp phần giúp cơ quan công tố buộc tội thân chủ. Điều này là trái với nghĩa vụ công dân, vi phạm quyền con người của bị can, bị cáo, đi trái với đạo đức của nghề luật sư, phản bội niềm tin của thân chủ dành cho mình (với tư cách là người gỡ tội).

Luật sư Trương Trọng Nghĩa – Ảnh Infornet

– Buộc luật sư tố giác thân chủ gây ảnh hưởng tiêu cực lên môi trường đầu tư, kinh doanh. Các nhà đầu tư, doanh nghiệp nước ngoài sẽ “mất niềm tin” vào LS Việt Nam khi biết rằng họ có thể sẽ đi tố giác mình.

– Kiến nghị góp ý: Đề nghị làm rõ thêm LS phải tố giác nếu người bào chữa biết rõ và đầy đủ chứng cứ và nếu không tố giác sẽ gây nguy hiểm cho xã hội chứ không được để quy định một cách chung chung như Khoản 3 Điều 19.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến trình bày ý kiến, quy định tại Khoản 3 Điều 19 là xung đột với Hiến pháp và quy định tại Điểm e Khoản 2 Điều 73 Bộ luật tố tụng hình sự, tại BLTTHS thì người bào chữa có nghĩa vụ giữ bí mật về vụ án, về thông tin của người mình nhận bào chữa còn tại Khoản 3 Điều 19 thì buộc LS phải đi tố giác thân chủ của mình. Điều này, vô tình có thể đẩy Luật sư từ vị trí là người bào chữa thành người bị tình nghi phạm tội.