Các yếu tố cấu thành Tội hiếp dâm tại Bộ luật Hình sự 2015

Tội hiếp dâm quy định tại Điều 141 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tương ứng với Điều 111. Tội hiếp dâm BLHS 1999.

Những nội dung liên quan:

>>> Xem thêm: Các tội xâm phạm tính mạng sức khỏe nhân phẩm danh dự của con người

Bình luận tội hiếp dâm

Mục lục:

Khái niệm
Các yếu tố cấu thành tội hiếp dâm
Về hình phạt
Hình phạt bổ sung

Điều 141. Tội hiếp dâm

1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tổ chức;

b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;

c) Nhiều người hiếp một người;

d) Phạm tội 02 lần trở lên;

đ) Đối với 02 người trở lên;

e) Có tính chất loạn luân;

g) Làm nạn nhân có thai;

h) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

i) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61 % trở lên;

b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;

c) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.

4. Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.

5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Dấu hiệu pháp lý của tội hiếp dâm

1. Hiếp dâm là gì?

Hiếp dâm là hành vi dùng vũ lực đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.

2. Các yếu tố cấu thành tội hiếp dâm

2.1. Mặt khách quan của tội hiếp dâm

Mặt khách quan của tội hiếp dâm được thể hiện qua một trong các hành vi dấu hiệu sau đây

a) Có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực (xem giải thích tương tự ở tội giết người và tội đe dọa giết người). Việc sử dụng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực là nhằm uy hiếp vô hiệu hóa khả năng kháng cự của nạn nhân (tức làm tê liệt sự kháng cự của nạn nhân) để giao cấu với họ Nhưng không được sự chấp thuận của họ (tức là trái ý muốn với họ).

Ví dụ: Người phạm tội dùng vũ lực trói bịt miệng nạn nhân làm nạn nhân không thể kháng cự được để giao cấu với nạn nhân.

b) Có hành vi lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác để giao cấu với lại nhân trái ý muốn của họ.

Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân được hiểu là tình trạng lạm nhân có những nhược điểm về thể chất hoặc tinh thần (như bị què, cụt chân tay, bị tâm thần) không có khả năng kháng cự lại việc giao cấu của người phạm tội. Trong trường hợp này người phạm tội không nhất thiết phải sử dụng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực vẫn có thể giao cấu được với lại nhân nhưng trái với ý muốn của nạn nhân.

c) Có hành vi dùng thủ đoạn khác để giao cấu với nạn nhân. Được hiểu là các thủ đoạn ngoài các hành vi nêu trên của chính người phạm tội thực hiện làm cho nạn nhân không biết hoặc rơi vào tình trạng không có khả năng nhận thức tạm thời như cho bệnh nhân uống thuốc mê, thuốc kích dục, cho uống rượu say… để giao cấu với nạn nhân mà không được sự đồng ý của họ.

d) Có hành vi quan hệ tình dục khác như quan hệ qua đường hậu môn bằng miệng trái với ý muốn của nạn nhân.

Một số lưu ý:

Người bị hại là người từ đủ 16 tuổi trở lên trường hợp người bị hại dưới 16 tuổi thì không cấu thành tội này mà cấu thành tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.
Trường hợp hiếp dâm mà kèm theo việc giết nạn nhân hoặc gây thương tích cho nạn nhân với mức độ tương thích nhất định thì người phạm tội còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người hoặc tội cố ý gây thương tích Hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.
Giao cấu là “giao tiếp bộ phận sinh dục ngoài của giống đực với bộ phận sinh dục của giống cái ở động vật để thụ tinh” (Theo từ điển Tiếng Việt của Nhà xuất bản Đà Nẵng – Trung tâm từ điển học xuất bản năm 2009 – trang 508).
Mọi trường hợp giao cấu với người dưới 13 tuổi đều bị coi là hành vi hiếp dâm (tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi).

2.2. Khách thể của tội hiếp dâm

Hành vi phạm tội nêu trên xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự của nạn nhân, ngoài ra còn có thể xâm phạm đến sức khỏe gồm sức khỏe về thể chất và sức khỏe về tinh thần hoặc gián tiếp xâm phạm đến tính mạng của nạn nhân (làm nạn nhân chết hoặc tự sát).

2.3. Mặt chủ quan của tội hiếp dâm

Người phạm tội thực hiện tội phạm với lỗi cố ý.

2.4. Chủ thể của tội hiếp dâm

Chủ thể của tội hiếp dâm là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự.

3. Hình phạt đối với tội hiếp dâm

3.1. Hình phạt chính đối với tội hiếp dâm

Mức hình phạt của tội hiếp dâm được chia thành 04 khung cụ thể như sau

a) Khung một (khoản 1)

Có mức phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

b) Khung hai (khoản 2)

Có mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

c) Khung ba (khoản 3)

Có mức phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

d) Khung bốn (khoản 4)

Có mức phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

3.2. Hình phạt bổ sung đối với tội hiếp dâm

Ngoài việc bị áp dụng một trong các hình phạt chính nêu trên tùy từng trường hợp cụ thể người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.