Dữ liệu điện tử có giá trị chứng minh tội phạm không?

Dữ liệu điện tử là gì?

Dữ liệu điện tử là thông điệp dữ liệu được khởi tạo, lưu trữ, truyền tải, nghe, nhìn được bằng phương tiện điện tử và đảm bảo các yêu cầu của pháp luật về cách thức khởi tạo và duy trì tính toàn vẹn của thông điệp dữ liệu cũng như các yếu tố phù hợp khác.

Các nội dung liên quan:

• Dữ liệu điện tử trong Bộ luật tố tụng hình sự 2015
• Chứng cứ theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015
• Chế định chứng cứ, nguồn chứng cứ trong Bộ luật tố tụng hình sự 2015

Dữ liệu điện tử có giá trị chứng minh tội phạm không?

Tội phạm ngày càng có xu hướng sử dụng thủ đoạn tinh vi, liên quan đến công nghệ thông tin. Những vụ án hình sự mà trong đó đối tượng sử dụng phương tiện điện tử, thiết bị công nghệ để thực hiện tội phạm ngày càng có xu hướng gia tăng; diễn ra ở nhiều loại tội ví dụ như tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tội môi giới mại dâm, tội đánh bạc….

Trong những vụ án hình sự mà tội phạm có sử dụng công nghệ thông tin, thiết bị điện tử là phương tiện phạm tội khi chưa có quy định về dữ liệu điện tử, các cơ quan tiến hành tụng vẫn thực hiện việc thu thập, kiểm tra, đánh giá dữ liệu điện tử và việc thu thập dữ liệu điện tử được thực hiện theo trình tự chung, như đối với các nguồn chứng cứ khác. Đó là thu giữ phương tiện điện tử (thông thường là điện thoại), là nơi chứa đựng các thông tin về dữ liệu điện tử. Sau khi thu giữ phương tiện điện tử, Cơ quan tiến hành tố tụng (CQTHTT) tiến hành trích xuất dữ liệu, sao y dữ liệu mà chủ yếu là chép lại các nội dung cuộc trò chuyện (dạng tin nhắn còn lưu trong máy) hoặc thống kê các lịch sử giao dịch (chủ yếu là cuộc gọi đến, cuộc gọi đi). Tuy nhiên, cũng có trường hợp, CQTHTT không tiến hành thu giữ phương tiện điện tử (máy tính) mà cùng với chủ sở hữu trích xuất tại chỗ dữ liệu từ máy tính ra giấy, làm tài liệu đưa vào hồ sơ (có kí xác nhận của người trích xuất). Đối với những trường hợp phức tạp, CQTHTT tiến hành khôi phục dữ liệu qua những cá nhân, tổ chức có chuyên môn. Những cá nhân, tổ chức này cam kết về nội dung đã khôi phục. Những dữ liệu này được chuyển hóa thành chứng cứ vật chất và được sử dụng để đấu tranh với các đối tượng.

Sau khi có kết luận giám định, dữ liệu điện tử được chuyển hóa thành chứng cứ vật chất kết hợp với các chứng cứ khác liên quan như vật chứng, lời khai… là căn cứ chứng minh tội phạm, góp phần quyết vụ án đúng đắn, khách quan. Có thể nói việc thu thập dữ liệu điện tử có ý nghĩa rất quan trọng trong thực tiễn tố tụng đối với loại hình tội phạm công nghệ cao. Tuy nhiên, thực tiễn hoạt động thu thập, kiểm tra, đánh giá dữ liệu điện tử còn gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc.