Những điểm sáng mới và niềm tin trong tư pháp hình sự

Văn phòng luật sư Hoàng Hưng, Đoàn luật sư thành phố Hà nội chúng tôi sinh hoạt chuyên môn rất thường xuyên và bằng nhiều hình thức, trao đổi trong những buổi họp sinh hoạt về một chủ đề của luật sư, của một vụ án hay một vụ việc cụ thể. Tuy nhiên thường xuyên nhất theo kiểu loby là qua các bữa ăn trưa tại Văn Phòng, hầu hết các luật sư đều có các câu chuyện phiên tòa hôm ấy hoặc những nhận xét về công việc, xã hội và nhân tình thế thái….

Có một nhận xét được nhắc đi nhắc lại nhiều lần ứng với các vụ án chúng tôi đã và đang làm, đó là những điểm sáng và mới trong hoạt động tố tụng và tham gia tố tụng hình sự thể hiện qua các phiên tòa. Với gần 20 luật sư và gần 20 người tập sự trải nghiệm nghề luật sư, hầu hết các luật sư trực tiếp ngồi tòa đều khẳng định và khen ngợi phương pháp, cách thức và nội dung tại tòa hiện nay đã có những chuyển biến rất tích cực, luật sư tham gia phiên tòa được tôn trọng hơn trước, thẩm phán chủ tọa các phiên tòa đa số thực hiện điều hành rất nghiêm túc và dân chủ, từ đó rất nhiều vụ án hội đồng xét xử đã chấp nhận gần như toàn bộ những quan điểm bào chữa của luật sư một cách công tâm và khách quan. Đây có thể nói hoàn chỉnh là sự lan tỏa của công cuộc cải cách tư pháp, những quan điểm và nội dung quan trọng của Hiến pháp 2013 về tư pháp hình sự, trong đó nhiệm vụ, mục tiêu và chính sách hình sự hướng tới bảo vệ Công lý và quyền con người, đây là những giá trị cốt lõi của xã hội và của một quốc gia.

Đa số các luật sư ghi nhận sự tiến bộ ở các phiên tòa kể từ hình thực cho đến nội dung điều hành phiên tòa, đặc biệt hơn đó là tính dân chủ, bình đẳng đúng theo nguyên tắc cơ bản của pháp luật hình sự và tố tụng hình sự lan tỏa. Mô hình hôn hợp kết hợp giữa thẩm vấn và tranh tụng trong vụ án hình sự đã được phát huy, luật sư đã được nói, được tranh biện mà không còn lo bị cắt, bị chèn ép…

Ngồi tranh tụng hàng chục vụ án thời gian qua, cho tôi sẽ không nhận xét nhiều các phiên tòa cấp trung ương hay cấp tỉnh thành phố, mà tôi đã trực tiếp ngồi phiên tòa cấp huyện, ở Phú Quốc, ở huyện Qùy Hợp Nghệ An và gần đây nhất là phiên tòa ở huyện Yên Mô tỉnh Ninh Bình. Đã số là các thẩm phán trẻ hoặc độ tuổi vừa chín, nhưng đã số các anh chị thẩm phán rất đĩnh đạc, chắc chắn về chuyên môn, điều hành phiên tòa rất dân chủ và dứt điểm gọn gàng, đặc biệt nhất là sự tôn trọng người bào chữa, tôn trọng quyền của bị cáo và những người tham gia tố tụng khác.

Trong phiên tòa ở Phú Quốc, tôi nghe nói người nhà bị cáo có đưa “quà biếu” cho thẩm phán trước khi xét xử nhưng bị từ chối và đuổi về, gia đình bị cáo rất lo lắng nhưng với kết quả của phiên tòa thì không riêng gia đình bị cáo mà chúng tôi, những luật sư hành nghề tố tụng chuyên nghiệp, cắp cặp tung hoành khắp mọi miền tổ quốc cũng phải tâm phục. Đối với vụ án ở huyện Qùy Hợp Nghệ an, không chỉ chất lượng và kết quả phiên tòa mà còn là văn hóa ứng xử và phòng cách của thẩm phán chủ tọa, tôi hoàn toàn không quen biết và chưa gặp anh thẩm phán bao giờ, nhưng ngay sau khi phần tranh luận kết thúc, trong lúc chờ hội đồng nghị án, anh chủ tọa thẩm phán chạy đến bắt tay tôi niềm nở, tôi thấy thật vui và tràn đầy những năng lượng tích cực.

Đối với vụ án Yên Mô Ninh Bình, các luật sư chúng tôi đã tham gia từ hơn hai năm qua với dấu hiệu sai trái trong tố tụng, án đã xét xử sơ thẩm 1 lần bị hủy điều tra lại, chứng cứ trong vụ án rối bời, CQĐT và VKS kiên quyết bằng mọi cách ngụy tạo để buộc cho bằng được 1 thanh niên lúc thực hiện hành vi mới dưới 18 tuổi, tại phiên tòa luật sư chúng tôi chỉ ra hàng loạt lỗi vi phạm tố tụng, lỗi thu thập và đánh giá chứng cứ gốc, chứng cứ cơ bản mà không thể buộc tội thân chủ chúng tôi với khoản 3, Đ 104 BLHS 1999, khi mà kết quả giám định thương tích căn cứ vào 3 lần khám và điều trị của bị hại, 3 lần ở Bệnh viện ĐK Ninh Bình, ở BV Mắt Ninh Bình và BV Mắt trụng ương, tuy nhiên của 3 lần khám và điều trị này bút tích đều do 1 ông bác sỹ tên là Long ký, chúng tôi ngạc nhiên sao khi 1 bác sỹ có thể nhân danh 3 bệnh viện khác nhau để ký hồ sơ bệnh án để giám định, có ngụy tạo chứng cứ hay không chỉ có các ông điều tra viên biết. Dao bị cáo chém vào đầu bị hại nhưng lại gây dập nhãn cầu trong hố mắt, kết quả giám định mù hai mắt nhưng bị hại lại đi thi được bằng lái xe mát với thị lực 8/10..vv đó là những điều không thể chấp nhận được về mặt chứng cứ buộc, thẩm phán chủ tọa phiên tòa đã chấp nhận toàn bộ lời bào chữa của luật sư để trả hồ sơ yêu cầu điều tra làm rõ trước sự chứng kiến của hành trăm người quan tâm và đặc biệt có sự tham dự hiện diện của hàng chục kiểm sát viên tỉnh Ninh Bình để thực tế rút kinh nghiệm.

Còn nữa, còn nữa nhưng điểm sáng đã và đang diễn ra hằng ngày trong lĩnh vực tư pháp hình sự mà chúng tôi những luật sư đang nhận thấy để có lòng tin hơn vào cuộc sống xã hội và nghề nghiệp của chúng tôi, qua đó đang tạo ra những năng lượng tích cực cho chúng tôi sống, làm việc và bảo vệ công lý cho mọi người, mọi nhà.

Xin cảm ơn các anh, các chị những người thẩm phán mới, tâm huyết và trách nhiệm xã hội, đạo đực con người, với trách nhiệm cầm cân nảy mực, giữu gìn niềm tin cho con người và xã hội.

Xin trân trọng đón nhận nội dung và tinh thần của Hiến pháp 2013, kết quả cải cách tư pháp hình sự và tinh thần nội dung của pháp luật hình sự mới đã tác động tích cực đến xã hội, đến nghề nghiệp của chúng tôi.

Ths.Ls Hoàng Văn Hướng / Văn phòng luật sư Hoàng Hưng