Người Việt kiện Apple được lợi gì?

Những ngày gần đây cộng động những người dùng Iphone tại Việt Nam bất ngờ khi biết tin Apple bị kiện tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đa phần trong dư luận cho rằng việc kiện Apple không khác châu chấu đá voi hay như trứng chọi đá và sự việc rồi cũng sẽ không đi đến đâu. Như xác định ban đầu của phía nguyên đơn, đây là một vụ kiện phức tạp và khó khăn nhưng họ vẫn quyết thực hiện với mong muốn người dùng Iphone tại Việt Nam biết được quyền lợi của mình đang bị xâm phạm, đồng thời cũng muốn Apple phải có trách nhiệm với tập khách hàng của họ tại Việt Nam.

Việc người tiêu dùng kiện một thương hiệu toàn cầu lớn như Apple là điều chưa có tiền lệ trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Vụ kiện này là một thử thách cho hệ thống tòa án và những người lập pháp của nước nhà. Ở góc độ tích cực, vụ kiện Apple tại thị trường Việt Nam sẽ được lợi ở nhiều khía cạnh bao gồm mối quan hệ giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng. Vụ kiện sẽ là liều thuốc thử hàm lượng cao cho các cơ quan tư pháp của Việt Nam.

Kiện để thể hiện sự văn minh của người Việt

Trước hết, việc khởi kiện Apple phát đi một thông điệp về sự phản hồi của cộng đồng người dùng Iphone đối với nhà sản xuất. Còn không, hàng trăm nghìn người dùng Việt Nam sẽ ứng xử với các thiệt hại của mình trong “âm thầm”. Có thể nói kịch bản âm thầm là kịch bản xấu cho cả nhà sản xuất và khách hàng. Khách hàng âm thầm từ bỏ việc sử dụng Iphone, Apple sẽ mất đi một tập người dùng đáng kể. Tín độ Iphone mà âm thầm chịu đựng, đồng nghĩa với việc Apple không thể vượt qua ngưỡng giới hạn về công nghệ. Còn nếu âm thầm chống phá một cách thái quá như việc phá hủy và công khai tẩy chay trên các mạng xã hội như trào lưu vẫn thường thấy ở nước ngoài thì Apple cũng ảnh hưởng về truyền thông.

Bằng việc đưa Apple ra cơ quan tài phán để khách hàng và nhà sản xuất có thể trao đổi, tranh luận và tìm một giải pháp thuyết phục trên cơ sở được pháp luật bảo vệ, được xem là một cách hành xử văn minh mà một xã hội hiện đại hướng tới. Việc người dùng Việt Nam kiện Apple cũng là một cách khẳng định với thế giới, người dân Việt Nam đang lựa chọn cách hành xử phù hợp nhất. Dù Apple có lớn mạnh tới đâu thì trong quan hệ với khách hàng khi đối diện với tòa cũng chỉ là một bên của vụ kiện vì vậy người tiêu dùng Việt Nam không có lý do gì để tự ti mà không thực hiện quyền được luật pháp cho phép.

Phép thử cho hệ thống pháp luật Việt Nam

Trong quan hệ với Apple, những người sử dụng Iphone tại Việt Nam được xem là người tiêu dùng. Vào ngày 28/12/2017, Apple đã chính thức thông báo xin lỗi người tiêu dùng trên toàn thế giới vì hành động làm chậm Iphone cũ thông qua việc phát hành phiên bản hệ điều hành mới khiến cho giảm hiệu suất trên các phiên bản điện thoại iPhone 6, iPhone 6 Plus, iPhone 6s, iPhone 6s Plus, iPhone 7, iPhone 7 Plus, iPhone SE mà không hề thông báo trước. Như vậy những người đang dùng các dòng iPhone này tại Việt Nam đã gặp rắc rối về sản phẩm đang dùng và thực tế có thiệt hại xảy ra, hay nói cách khác rằng giữa nhà sản xuất và khách hàng có tồn tại mâu thuẫn lợi ích chưa thể giải quyết được. Nay người tiêu dùng khởi kiện Apple tại Việt Nam là phù hợp với quy định pháp luật [Điều 8.7 Luật bảo vệ người tiêu dùng].

Vụ kiện Apple có nhiều vấn đề phức tạp. Trong đó vấn đề chứng minh lỗi của nhà sản xuất một sản phẩm công nghệ cao tại thị trường toàn cầu sẽ không hề dễ dàng. Mặt khác Apple cũng đang phải đối diện với các vụ kiện của những người tiêu dùng ở quốc gia khác. Vì lẽ đó Tòa án Việt Nam có thể vẫn còn chần chừ để tham khảo thêm quan điểm xét xử của các nền tư pháp phát triển hơn.

Cho dù nếu hệ thống pháp luật Việt Nam còn khoảng trống của các quy định pháp luật cụ thể thì Tòa án Việt Nam cũng có thể áp dụng nguyên tắc giải quyết vụ việc dân sự trong trường hợp chưa có điều luật để áp dụng [Điều 45 Bộ luật Tố tụng Dân sự]. Điều này có nghĩa rằng tòa án có thẩm quyền có thể áp dụng tập quán, áp dụng tương tự pháp luật hoặc tòa có thể áp dụng các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, án lệ, lẽ công bằng để đưa ra một phán quyết hợp tình hợp lý. Phán quyết của tòa án có thẩm quyền trong vụ kiện Apple sẽ tạo ra một tiền lệ tốt làm thay đổi thói quen tiêu dùng của người Việt Nam, một thói quen tạm dùng trong hai từ “chịu đựng”.

Người dùng Iphone Việt Nam đang chờ một vụ án trong mơ

Mặc dù pháp luật tố tụng Việt Nam chưa thừa nhận việc khởi kiện tập thể. Tuy nhiên hiện nay cộng động người dùng Iphone Việt Nam đã tập hợp, đồng lòng và sẵn sàng sát cánh để theo đuổi vụ kiện. Người dùng cũng mong chờ vào hệ thống tòa án Việt Nam để đòi lẽ công bằng cho họ.

Thiết nghĩ Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đang là cơ quan xem xét đơn khởi kiện nên nhanh chóng tiếp nhận hồ sơ vụ việc và thụ lý để có thể mở ra một cơ hội cho người tiêu dùng Việt Nam được quyền tranh luận sòng phẳng với một tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới. Vụ kiện cũng sẽ giúp những người cầm cân nảy mực có cơ hội thử thách kiến thức chuyên môn pháp lý để xử các vụ kiện lớn và có tiếng vang vượt ra ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Thay cho lời kết, với vụ kiện Iphone thông điệp mà cộng đồng người tiêu dùng Việt Nam muốn gửi đến Apple nói riêng và các nhà sản xuất nước ngoài nói chung, hay thay đổi quan điểm về một thị trường với 94 triệu dân không hề dễ dãi trong yêu cầu về chất lượng hàng hóa.

Luật sư Lê Trọng Thêm

Công ty Luật LTT & Lawyers